Nawiązka postrzegana jest przez większość przedstawicieli doktryny jako środek karny o charakterze penalnym oraz kompensacyjnym. W przeciwieństwie do obowiązku naprawienia szkody wysokość świadczenia zasądzonego tytułem nawiązki nie musi równać się wyrządzonej szkodzie.
Skorzystanie z nawiązki jest niewątpliwe pomocne w procesach, w których ze względu na obowiązujące zasady procesu karnego, określenie wysokości doznanej przez poszkodowanego szkody jest utrudnione bądź niemożliwe. Nie można jednak pominąć faktu, że świadczenie pieniężne zasądzone tytułem nawiązki jest formą pomocy dla poszkodowanego, stąd też coraz częściej prezentowane jest stanowisko wedle którego nawiązka traktowana jest jako środek karny o charakterze kompensacyjnym lub co najmniej mieszanym.
Chcesz odzyskać kwotę zasądzonej nawiązki? Sprawdź naszą ofertę na zwrot nawiązki od ubezpieczyciela.
Czym jest nawiązka?
Nawiązka to środek karny, który polega na obowiązku zapłacenia określonej kwoty pieniężnej poszkodowanemu. Najczęściej nawiązka jest zasądzona od sprawcy obok kary zasadniczej.
Nawiązka sądowa jak sama nazwa wskazuje zasądzana jest przez sąd w ramach wyroku w którym sąd wskazuje wysokość kwoty nawiązki dla poszkodowanego.
Przykładowa treść wyroku, w którym doszło do zasądzenia nawiązki sądowej (nawiązki dla poszkodowanego):
Na podstawie art. 67 § 3 Kodeksu karnego zasądza od oskarżonego …. na rzecz pokrzywdzonej nawiązkę w kwocie 30 000 złotych, płatną po uprawomocnieniu wyroku.
Innym przykładem wyroku, w którym doszło do zasądzenia nawiązki sądowej (nawiązki dla poszkodowanego) może być następujący:
Na podstawie art. 46 Kodeksu karnego zasądza od oskarżonego …. na rzecz pokrzywdzonych … oraz …. nawiązki w kwocie po 10 000 złotych, płatną po uprawomocnieniu wyroku.
W potocznym języku mówi się także, iż kwota zadośćuczynienia pieniężnego zasądzona procesie karnym stanowi nawiązkę sądową (nawiązkę na rzecz poszkodowanego).
Przykładem może być też:
Na podstawie art. 46 Kodeksu karnego zasądza od oskarżonego …. na rzecz pokrzywdzonej obowiązek zapłaty zadośćuczynienia w kwocie 30 000 złotych, płatną po uprawomocnieniu wyroku.
Wiele osób pytając o to co to jest nawiązka wskazuje na obowiązek zapłaty na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym. Warto jednak pamiętać, że nawiązką sądową (nawiązką na rzecz pokrzywdzonego) nie jest obowiązek zapłaty na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Niekiedy w treści wyroku obok obowiązku zapłaty nawiązki Sąd zasądza obowiązek zapłaty nie tylko w formie nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, lecz także na rzecz innych podmiotów, np. powyższego Funduszu.
Czy nawiązka jest karą?
Nawiązka to nie kara – to środek karny, który polega na obowiązku zapłacenia określonej kwoty pieniężnej poszkodowanemu. Najczęściej nawiązka jest zasądzona od sprawcy obok kary zasadniczej. Co więcej nawiązka to środek karny o charakterze kompensacyjnym. Dlatego sprawca wypadku, który dokonał zapłaty może uzyskać zwrot nawiązki od ubezpieczyciela.
Czy nawiązka jest środkiem kompensacyjnym?
Nawiązka postrzegana jest przez większość przedstawicieli prawa jako środek karny o charakterze kompensacyjnym. W przeciwieństwie do obowiązku naprawienia szkody wysokość świadczenia zasądzonego tytułem nawiązki nie musi równać się wyrządzonej szkodzie.
Nawiązka kk – czyli nawiązka w kodeksie karnym
Art 47 kodeksu karnego to podstawowy przepis regulujący orzekanie nawiązki, mówi on o trzech grupach przestępstw, za które zasądzana jest nawiązka:
- przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu, które skutkują ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu
- przestępstwa przeciwko środowisku
- przestępstwa sprowadzenia katastrofy w ruchu komunikacyjnym
Jeżeli chcesz poznać przykład sprawy zobacz np. to pytanie dotyczące tematu: zwrot nawiązki z OC sprawcy w artykule “Przykładowe sprawy o zwrot nawiązki z ubezpieczenia OC“.
Przykładowe sprawy, w których osoby uzyskały zwrot nawiązki zasądzonej w procesie karnym z ubezpieczenia z powołaniem na art 47 kk znajdziesz w artykułach zadośćuczynienie oc sprawcy oraz zwrot zadośćuczynienia z OC.
Co to jest nawiązka w prawie karnym?
Nawiązka w prawie karnym to nic innego jak nawiązka sądowa (nawiązka na rzecz pokrzywdzonego) czyli obowiązek zapłaty nawiązki nakładany w procesie karnym. Nawiązka o środek karny, który regulowany jest przez kodeks karny (art. 39 kk – w skrócie można więc używać oznaczenia nawiązka kk).
Nawiązka kk jest orzekana zgodnie z przepisami w przypadkach spraw w których występuje:
- naruszenie czynności narządu ciała
- uszczerbek na zdrowiu
- ciężki uszczerbek na zdrowiu
- naruszenie ciała lub rozstrój zdrowia
- naruszenie narządu ciała lub rozstrój zdrowia
Na szczególną uwagę zasługują przypadku naruszenia zdrowia i śmierci w konsekwencji wypadków komunikacyjnych. Nawiązki sądowe (nawiązki na rzecz pokrzywdzonych) są zasądzane stosunkowo często, bowiem osoby pokrzywdzone mają prawo zgłosić żądanie zasądzenia przez sąd karny (nawiązka kk) nawiązki na rzecz osoby bezpośrednio pokrzywdzonej (nawiązka w przypadku naruszenia czynności ciała) lub osób pośrednio pokrzywdzonej, której osoba bliska poniosła śmierć w wyniku wypadku komunikacyjnego.
Nawiązka w prawie karnym występuje więc obok możliwości dochodzenia rekompensaty pieniężnej na drodze cywilnej. Osoba pokrzywdzona może więc zgłosić żądanie dotyczące nawiązki już na etapie postępowania karnego.
Wbrew powszechnej opinii nawiązki sądowe nie są orzekane wyłącznie w przypadkach ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Bardzo często zdarza się, że nawiązki sądowe występują w sprawach, w których naruszenie ciała lub rozstrój zdrowia nie trwają długo. Oczywiście takich przypadkach kwoty zasądzanych nawiązek sądowych są znacznie niższe niż w przypadkach ciężkiego uszczerbku na zdrowiu czy śmierci osoby pokrzywdzonej.
Nawiązki sądowe w powyższych sprawach wynoszą najczęściej od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. Natomiast w sprawach dotyczących ciężkiego uszczerbku na zdrowiu często nawiązki na rzecz pokrzywdzonych lub obowiązek zapłaty zadośćuczynienia wynosi kilkadziesiąt lub nawet kilkaset tysięcy złotych.
Nawiązka a zadośćuczynienie
Dotychczas otrzymaliśmy wiele pytań dotyczących tego czy nawiązka wyklucza zadośćuczynienie (nawiązka a zadośćuczynienie kk). Zobacz np. to pytanie Odszkodowanie na rzecz pokrzywdzonego w wypadku drogowym.
Czym się różni nawiązka od zadośćuczynienia?
Wiele osób nie dostrzega jaka jest różnica w pojęciach zadośćuczynienie a nawiązka, pytają się o zadośćuczynienie a odszkodowanie różnice.
Nawiązka ze swojego założenia to środek karny, który stosowany jest wtedy, gdy podczas orzekania nie da się ustalić dokładnych rozmiarów szkody. Kwota zasądzona tytułem nawiązki ma być “ułatwioną” formą rekompensaty szkody.
Tymczasem zadośćuczynienie pieniężne ma stanowić niedoskonałą formę rekompensaty krzywdy po stronie poszkodowanego.
Czy nawiązka wyklucza zadośćuczynienie?
Wiele osób zastanawia się także czy nawiązka wyklucza zadośćuczynienie? Zobacz np. to pytanie dotyczące tematu Sprawa karna i wypadek. Warto więc jasno wskazać, że zasądzenie nawiązki nie będzie wykluczać możliwości uzyskania przez poszkodowanego zadośćuczynienia.
Z praktyki można wskazać, iż nawiązka w procesach karnych jest zasądzana stosunkowo często w kwotach od kilku tysięcy do kilkudziesięciu tysięcy złotych. W przypadku, gdy kwota ta jest niewystarczająca dla osoby poszkodowanej najczęściej dochodzi ona zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w odrębnym procesie cywilnym.
Nawiązka a odszkodowanie
Czym charakteryzuje się nawiązka a czym odszkodowanie?
Odszkodowanie – świadczenie, które należy się poszkodowanemu za ściśle określoną szkodę (za wyrządzenie szkody).
Natomiast nawiązka jest zasądzana w sprawach, w których nie jest możliwe ścisłe określenie doznanej szkody.
Nawiązka orzekana jest zamiast, a nie obok roszczeń dochodzonych na drodze cywilnej. Nie można zatem dochodzić konkretnej kwoty na drodze postępowania karnego, a następnie tej samej kwoty w postępowaniu cywilnym. Nawiązka może zostać zasądzona tylko w toku postępowania karnego, dlatego po zapadnięciu prawomocnego wyroku, jeśli stosowany wniosek nie został złożony, osoba poszkodowana traci szanse na rekompensatę szkód w toku postępowania karnego.
Czy nawiązka pomniejsza odszkodowanie?
Nawiązka nie pomniejsza odszkodowania, gdyż ze swojej istoty jest zasądzana w sprawach, w których nie jest możliwe ścisłe określenie doznanej szkody.
Kiedy sąd orzeka nawiązkę?
Nawiązka może być zasądzana w różnych sprawach:
- Najczęściej obowiązkiem zapłaty nawiązki zostaje obarczony kierowca, który spowodował wypadek samochodowy.
- Sądy zasądzają także nawiązki w procesach dotyczących błędów medycznych.
Aby doszło do zasądzenia nawiązki musi wystąpić skazanie za przestępstwo (nawiązka jest zasądzana wyłącznie w razie skazania za przestępstwo). Wyjątkiem od tej zasady jest warunkowe umorzenie postępowania (czyli wystąpienie sprawy, której nie dochodzi do skazania jednakże odpowiedzialność z tytułu popełnienia czynu przypisywana jest zamiast skazania za przestępstwo). Nawiązka sądowa zasądzana jest bez względu na to czy pokrzywdzony domaga się zapłaty zadośćuczynienia, a także w jakiej wysokości zgłoszone zostały roszczenia w odrębnym procesie cywilnym. Nawiązka sądowa może wystąpić także w przypadku, gdy sprawca zdarzenia był w stanie nietrzeźwości. Okoliczność popełnienia czynu nie ma więc znaczenia dla orzeczenia nawiązki.
Nawiązka stosowana jest wraz z karą zasadniczą, na przykład karą pozbawienia lub ograniczenia wolności. Kwota orzekana tytułem nawiązki jest przekazywana osobie poszkodowanej. Można wnioskować o zwrot kwoty nawiązki z ubezpieczenia OC, często się jednak zdarza, że ubezpieczyciel odmawia wypłaty nawiązki z OC.
Nawiązka na rzecz poszkodowanego
Jeśli sąd skarze oskarżonego lub umorzy postępowanie, zasądza nawiązkę dla poszkodowanego, obowiązek naprawienia całości lub części szkody lub zadośćuczynienie za straty. W przypadku gdy zasądzona nawiązka na rzecz pokrzywdzonego nie pokrywa całości strat pokrzywdzony może dochodzić swoich roszczeń w postępowaniu cywilnym.
Nawiązka a śmierć pokrzywdzonego?
Dotychczas otrzymaliśmy także wiele pytań dotyczących tego jak śmierć pokrzywdzonego wpływa na nawiązkę. Otóż warto zaznaczyć, że śmierć pokrzywdzonego najczęściej spowoduje powstanie roszczeń o zapłatę nawiązki na rzecz osób najbliższych. Z kolei w przypadku śmierci pokrzywdzonego po zasądzeniu nawiązki roszczenie o zapłatę nawiązki będzie podlegało dziedziczeniu na zasadach ogólnych.
Jak wskazywano powyżej nawiązka sądowa jest zasądzana w sprawach dotyczących wypadków komunikacyjnych, których skutkiem jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu. W przypadku ciężkiego uszczerbku na zdrowiu wysokość nawiązki często wynosi kilkadziesiąt tysięcy lub nawet kilkaset tysięcy złotych. Podobnie w przypadku nawiązek zasądzanych w wyniku wypadku, których skutkiem jest śmierć człowieka.
Nawiązka na cel społeczny
W języku potocznym niekiedy wskazuje się, że nawiązka jest zasądza na cel społeczny.
Przykładem może być obowiązek zapłaty na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym. Warto jednak pamiętać, że nawiązką sądową (nawiązką na rzecz pokrzywdzonego) nie jest obowiązek zapłaty na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Niekiedy w treści wyroku obok obowiązku zapłaty nawiązki Sąd zasądza obowiązek zapłaty nie tylko w formie nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, lecz także na rzecz innych podmiotów, np. powyższego Funduszu.
Nawiązka na rzecz Skarbu Państwa występuje przykładowo w sprawach dotyczących przestępstw przeciwko środowisku.
Nawiązka na rzecz pokrzywdzonego występuje wtedy gdy osobą na rzecz której zasądzana jest nawiązka jest osoba bezpośrednio pokrzywdzona (doszło do naruszenia ciała lub rozstroju zdrowia, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu) lub osoba pośrednio pokrzywdzona (doszło do śmierci osoby bezpośrednio pokrzywdzonej.
Ile wynosi nawiązka?
Nawiązka to świadczenie pieniężne, które jest zasądzane w procesie karnym na rzecz osoby poszkodowanej. Obowiązek zapłaty nawiązki nałożony w procesie karnym może być bardzo dotkliwy dla sprawcy wypadku.
Wysokość nawiązki
Jaka kwota nawiązki może zostać zasądzona? Nawiązka jako obowiązek naprawienia szkody może wynieść od kilkuset złotych do nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Czy nawiązka jest opodatkowana?
Odpowiedź na to pytanie zależy od tego w jakich okolicznościach doszło do realizacji nawiązki. Nie można więc jednoznacznie odpowiedzieć na tak postawione pytanie.
Jak zapłacić nawiązkę?
Wiele osób zastanawia się – czy osoba, która została zobowiązana do zapłaty nawiązki może domagać się zapłaty kwoty na rzecz pokrzywdzonego przez ubezpieczyciela?. Niestety obecnie nie ma takiej możliwość. Sprawca zdarzenia powinien samodzielnie dokonać zapłaty a następnie może uzyskać zwrot
Po uprawomocnieniu się wyroku sprawca zdarzenia powinien wystąpić do osoby pokrzywdzonej z wnioskiem o podanie danych do zapłaty nawiązki.
Warto pamiętać o tym, aby zachować potwierdzenie zapłaty nawiązki na rzecz osoby pokrzywdzonej. Taki dokument zostanie później wykorzystany w sprawie o zwrot nawiązki od ubezpieczyciela.
Ile czasu na zapłacenie nawiązki
Jak wskazywano powyżej przykładem wyroku, w którym doszło do zasądzenia nawiązki może być:
Na podstawie art. 67 § 3 Kodeksu karnego zasądza od oskarżonego …. na rzecz pokrzywdzonej nawiązkę w kwocie 30 000 złotych, płatną po uprawomocnieniu wyroku.
Odpowiadając na pytanie jaki jest termin zapłaty nawiązki należy więc wskazać, że sprawca zdarzenia będzie zobowiązany do zapłaty nawiązki po uprawomocnieniu się wyroku. Należy być zatem przygotowanym do tego aby zapłacić nawiązkę niezwłocznie, najlepiej bez wezwania pokrzywdzonego lub bezpośrednio po wezwaniu.
Nie można więc inaczej odpowiedzieć na pytanie ile czasu ma sprawca na zapłacenie nawiązki. Słowem nie warto czekać!
Rozłożenie nawiązki na raty
Warto pamiętać, że nawiązka może zostać rozłożona na raty. Zobacz np. to pytanie dotyczące tematu Wniosek o rozłożenie nawiązki na raty. W procesach karnych wnioski o rozłożenie obowiązku zapłaty nawiązki na raty zdarzają się jednak stosunkowo rzadko.
W procesach karnych wnioski o rozłożenie obowiązku zapłaty nawiązki na raty zdarzają się jednak stosunkowo rzadko.
Nieuiszczenie nawiązki
Brak zapłaty nawiązki będzie powodować dotkliwe odsetki od nawiązki.
Nawiązka – wykonanie
Nawiązka a komornik? Warto pamiętać, że wykonanie nawiązki odbywa się na drodze egzekucji sądowej, za pośrednikiem komornika. W przypadku gdy nawiązka została orzeczona na rzecz Skarbu Państwa, postępuje się zgodnie z przepisami o egzekucji administracyjnej.
Niezapłacona nawiązka może prowadzić do egzekucji nawiązki. W praktyce nierzadko dochodzi do sytuacji w których wierzyciel występuje o nadanie klauzuli wykonalności nawiązki. Jest to tak jakby zapowiedź tego, że nawiązka trafi do egzekucji.
Przedawnienie nawiązki
Kiedy nawiązka pozostaje do zapłaty nie warto więc zwlekać z realizacją wyroku. Przedawnienie nawiązki zasądzonej wyrokiem następuje najwcześniej po 6 latach.
Czy nawiązka podlega dziedziczeniu?
Tak, nawiązka jako dług obciążający sprawcę zdarzenia wchodzi do spadku i powinien zostać uregulowany przez spadkobierców.
Natomiast w przypadku śmierci osoby pokrzywdzonej nawiązka może zostać zasądzona na rzecz osób bliskich.
Nawiązka sądowa – przedawnienie
Czy nawiązka ulega przedawnieniu?
Nawiązka, podobnie jak inne kary regulowane przez kodeks karny, podlega przedawnieniu. Gdy od daty uprawomocnienia się wyroku upłynie 6 lat, nieopłacona nawiązka nie będzie mogła zostać wykonana. Jednakże nie warto liczyć na przedawnienie. Wystarczy bowiem, że w okresie biegu przedawnienia uprawniona osoba wystąpi do sądu lub komornika w celu wyegzekwowania nawiązki. W takim przypadku dojdzie do przerwania biegu przedawnienia a okres 6 lat przedawnienia zacznie biec od początku.
Czy możliwe jest odzyskanie nawiązki?
Wiele osób zastanawia się – czy osoba, która została zobowiązana do zapłaty nawiązki może domagać się zwrotu od ubezpieczyciela kwoty uiszczonej na rzecz pokrzywdzonego? Jaka jest różnica w pojęciach nawiązka a świadczenie pieniężne Zobacz np. to pytanie dotyczące tematu – Nawiązka i pismo z sądu w artykule “Pytania i odpowiedzi o nawiązkę”
Każdy przypadek jest inny. Jednakże z naszych doświadczeń wynika, że pieniądze udaje się odzyskać, kiedy sprawę od początku prowadzi się wedle ustalonych reguł. Zobacz np. ten wpis dotyczący tematu przykładowe sprawy o zwrot nawiązki z ubezpieczenia OC. Najważniejsze to dobrze rozpoznać sprawę oraz ocenić czy zwrot nawiązki będzie możliwy.
Zdecydowanie warto walczyć o zwrot wypłaconej osobie poszkodowanej nawiązki od ubezpieczyciela. Zgłoś się do nas!
Sprawdź czy należy Ci się zwrot nawiązki
Chcesz otrzymać bezpłatną ocenę?
Wystarczy, że użyjesz formularza poniżej.
Załącz wyrok, w którym sąd nałożył obowiązek zapłaty lub opisz sytuację swoimi słowami. Możesz załączyć także decyzję zakładu ubezpieczeń (jeżeli posiadasz decyzję ubezpieczyciela).
Gwarantujemy, że błyskawicznie i bez kosztowo uzyskasz odpowiedź!
